Η ιστορία της μαρμελάδας χάνεται κάπου στις κουζίνες της αρχαίας… Ελλάδας όπου οι νοικοκυρές παρασκεύαζαν μαρμελάδες από κυδώνια και μέλι το γνωστό μελίμηλον!
Απαραίτητο συστατικό του πρωινού αλλά και βασικό συστατικό για γλυκές και αλμυρές συνταγές. Βασικό προϊόν για την παρασκευή της μαρμελάδας είναι σίγουρα τα φρούτα και τα άνθη ωστόσο η εξέλιξη της γαστρονομίας έχει φέρει και πολλές παραλλαγές με λαχανικά.
Η ιστορία της μαρμελάδας ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα όπου οι Έλληνες παρασκεύαζαν το «μελίμηλον» ένας πολτός που προέκυπτε από το αργό βράσιμο ψιλοκομμένων φρούτων με μέλι. Μπορεί η ονομασία να περιέχει μέσα της τη λέξη μήλο ωστόσο στην αρχαία Ελλάδα ως μήλα χαρακτήριζαν επίσης τα κυδώνια, τα μήλα ακόμα και τα ροδάκινα. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή το μελίμηλο υιοθετήθηκε και από τους Ρωμαίους ενώ την πρώτη συνταγή για την παρασκευή του τη βρίσκουμε στο «De re cullinaria» γραμμένη από τον Καέλιο Απίκιο τον 4ο αι. μ.Χ. Σε αυτήν κυδώνια σιγοβράζουν μαζί με πετιμέζι έως ότου δημιουργηθεί μία παχύρευστη πάστα.
Οι συνταγές εξελίχθηκαν αποκτώντας ιδιαίτερη δημοφιλία στο Μεσαίωνα. Η ονομασία περνώντας από τα αρχαία ελληνικά στα Ρωμαϊκά και ακολούθως στα Πορτογαλικά παραφράστηκε και έγινε marmaladο και στη συνέχεια marmelada. Η λέξη χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τη μαρμελάδα που φτιάχνονταν από κυδώνια και στη Γαλλία μία πιο εξευγενισμένη μορφή ονομάστηκε cotignac. Στις αρχές του 1790 άρχισαν οι πειραματισμοί με τα εσπεριδοειδή στην Σκωτία και ήταν μία μέθοδος για να διατηρούνται τα πορτοκάλια. Μάλιστα μόλις επτά χρόνια αργότερα αναφέρεται η ίδρυση του πρώτου εργοστάσιου μαρμελάδας στο Νταντί με την τεράστια αλλαγή που έφερε η εισαγωγή της ζάχαρης στην Ευρώπη.
Ένας μύθος αναφέρει μία εναλλακτική εξήγηση για την ονομασία της μαρμελάδας. Η βασίλισσα Μαίρη της Σκωτίας συνήθιζε να καταναλώνει μαρμελάδα πορτοκάλι όποτε ένιωθε ασθενής ήταν λοιπόν κάτι που έτρωγε η «Marie est malade» (μτφ. «Η Μαρία είναι άρρωστη»).
Από τότε η μαρμελάδα εξελίχθηκε και πλέον αποτελεί ένα βασικό υλικό για μεγάλο αριθμό συνταγών ζαχαροπλαστικής και μαγειρικής, από το αρχαιοελληνικής καταγωγής τσίζ κεϊκ και την αργεντίνικη πάστα φρόλα μέχρι τα γεμιστά πτι φουρ και κέικ. Πλέον όμως συναντάμε και μαρμελάδες από υλικά όπως είναι η ντομάτα αλλά και ακόμα πιο παράξενες όπως είναι η μαρμελάδα από μπύρα που παράγεται στο Βερμόντ.