Γαλακτοκομικά ονομάζονται τα προϊόντα, τα οποία παράγονται από φρέσκο γάλα με ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά τα οποία καταλαμβάνουν εξέχουσα θέση στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής. Η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων γίνεται με τη βοήθεια ειδικών ενζύμων, που προκαλούν την πήξη των πρωτεϊνών που περιέχουν. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι πλούσια σε βιταμίνες, ασβέστιο, φώσφορο, κορεσμένα λιπαρά, υδατάνθρακες, αλλά και σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, που αποτελούν το βασικό δομικό συστατικό του οργανισμού και εξασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία του και την ανάπτυξη των μυών.
Το γάλα και το γιαούρτι αποτελούν τις πλουσιότερες πηγές πρόσληψης ασβεστίου, ωστόσο στην κατηγορία γαλακτοκομικά προϊόντα περιλαμβάνονται επίσης το τυρί, το βούτυρο και το παγωτό.
Γάλα & Γιαούρτι
Το γάλα περιέχει πλήθος βιταμινών και στοιχείων όπως ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο, βιταμίνες Α, D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Μαζί με το γιαούρτι αποτελούν τις πλουσιότερες πηγές πρόσληψης ασβεστίου και αποδίδουν περίπου το 55% του ασβεστίου, που προσλαμβάνεται από τη διατροφή.
Το γιαούρτι είναι ένα γαλακτοκομικό προϊόν, που παράγεται ύστερα από ζύμωση του γάλακτος, με ειδικά οξυγαλακτικά βακτήρια. Περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος και μπορεί να αποτελέσει ένα πλήρες γεύμα, υψηλής θρεπτικής αξίας, με χαμηλό θερμιδικό δείκτη. Περιέχει υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών, ασβεστίου, φωσφόρου, ψευδαργύρου, βιταμινών Α, Β2 και Β12.
Ο συνδυασμός αυτών των συστατικών, συμβάλλει στη γρήγορη ανάπτυξη του οργανισμού και στη διατήρηση της υγείας του ανθρώπου. Οι πρωτεΐνες στο γιαούρτι είναι υψηλής βιολογικής αξίας, ενώ η ποιότητά τους είναι ανώτερη από του γάλακτος. Για αυτό αποτελεί και ιδανική τροφή για όλες τις ηλικίες.
Τέλος, το παγωτό αποτελεί ένα παγωμένο γλύκισμα γάλακτος. Ισοδυναμεί με ένα δεύτερο ποτήρι γάλα και χαρακτηρίζεται ως ασφαλές τρόφιμο γιατί αποθηκεύεται και καταναλώνεται κατεψυγμένο. Το παγωτό φτιάχνεται συνήθως από κρέμα και γάλα. Ωστόσο υπάρχουν πολλές ποικιλίες παγωτού που διαχωρίζονται σύμφωνα με το είδος τους σε παγωμένο γιαούρτι, σορμπέ και τζελάτο.
Τυριά & βούτυρο
Το τυρί είναι το προϊόν που παράγεται από το στράγγισμα του γάλακτος και είναι από τα παλαιότερα και πολυτιμότερα τρόφιμα στη διατροφή του ανθρώπου. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, ασβέστιο, βιταμίνη Α και D, βιταμίνη του συμπλέγματος Β και φώσφορο. Οι πρωτεΐνες που περιέχει διασπώνται, λόγω της ωρίμανσης που υφίσταται το τυρί, με αποτέλεσμα να αφομοιώνονται πλήρως από τον οργανισμό. Το υψηλό ποσοστό του τυριού σε πρωτεΐνες βοηθά στην ανάπτυξη του μυϊκού ιστού και στην αποκατάσταση των φθαρμένων ιστών του οργανισμού.
Τα είδη του τυριού ανάλογα με το λίπος που περιέχουν διακρίνονται σε:
Το βούτυρο είναι πηγή λίπους, πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη. Επίσης, περιέχει μικρές ποσότητες λακτόζης και πρωτεϊνών, βιταμινών και μετάλλων. Έχει μεγάλη θερμιδική αξία και η κατανάλωσή του προσφέρει το αίσθημα του κορεσμού. Το βούτυρο είναι γνωστό από την αρχαιότητα, όπου χρησιμοποιούταν για τον εμπλουτισμό του φαγητού. Σήμερα χρησιμοποιείται αυτούσιο, σαν άλειμμα και σαν πρόσθετη λιπαρή ουσία στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική.