Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που βγαίνει από το μαστιχόδεντρο, το οποίο καλλιεργείται ως επί το πλείστον στη Χίο. Το μαστιχόδενδρο- αν και καλλιεργείται και σε άλλες περιοχές του πλανήτη- ευδοκιμεί και “δακρύζει” αποκλειστικά και μόνο στην Νότια Χίο και η μέση ετήσια παραγωγή ανά δένδρο είναι 150-180 γραμμάρια μαστίχας.
Η μαστίχα καλλιεργείται εδώ και τουλάχιστον 2.500 χρόνια στον ελλαδικό χώρο. Η πρώτη αναφορά πραγματικών "δακρύων" μαστίχας έγινε από τον Ιπποκράτη, ο οποίος την χρησιμοποιούσε για την αποτροπή των πεπτικών προβλημάτων, των κρυωμάτων και ως φρεσκάρισμα για την αναπνοή. Σήμερα την συναντάμε σε τρόφιμα, φάρμακα και τη βιομηχανία.
Η μαστίχα από την αρχαιότητα ήταν ιδιαίτερα αγαπητή. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστή για τις ιατροφαρμακευτικές της ιδιότητες. Οι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι και οι Τούρκοι έφτιαχναν οδοντογλυφίδες από ξύλο σκίνου για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και να αρωματίζουν την αναπνοή τους. Στη σημερινή εποχή η πιο ευρεία χρήση της είναι ως τσίχλα και άρωμα για τη ζαχαροπλαστική, ενώ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας. Στο εμπόριο την συναντάμε σε αναψυκτικά, λουκούμια, καραμέλες, ποτά αλλά και ως δάκρυα σε χοντρή μορφή (μεγάλα κομμάτια), σε ψιλή μορφή (μικρά κομμάτια), σε μορφή σκόνης και σε μορφή ελαίου δηλαδή μαστιχέλαιο. Σήμερα η μαστίχα χρησιμοποιείται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, για να αρωματίσει κρέμες, βασιλόπιτες και διάφορα γλυκίσματα. Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων, στην αρωματοποιία, στην κοσμετολογία, για την παρασκευή οδοντόκρεμας, σαπουνιών, αρωματικής κρέμας σώματος κλπ
Επιπλέον η Μαστίχα Χίου αναγνωρίζεται ως φαρμακευτικό προϊόν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και σε χώρες εκτός αυτής που ακολουθούν τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές «μονογραφίες». Αποτέλεσμα της καταχώρησης αυτής είναι η δυνατότητα κυκλοφορίας σκευασμάτων μαστίχας σε όλη την Ευρώπη με ισχυρισμούς υγείας εγκεκριμένους από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). Σημειώνεται η φαρμακευτική «μονογραφία» της Μαστίχας Χίου έγινε αποδεκτή με δύο θεραπευτικές ενδείξεις, δυσπεπτικά προβλήματα και δερματικές φλεγμονές και επούλωση δερματικών πληγών. Τέλος, η μαστίχα είναι μια πυκνοθερμιδική τροφή που περιέχει 1365 kcal/100g, 83g υδατανθρακες, 18g φυτικές ίνες, όμως, δεν περιέχει καθόλου λιπαρά και αλάτι, ενώ είναι φτωχή η περιεκτικότητα της σε σάκχαρα.
Σύμφωνα με μελέτες η μαστίχα διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, έχοντας επίσης την ικανότητα να μειώνει τα λιπίδια και τη γλυκόζη στο αίμα, ενώ είναι ευρέως γνωστή για την ανακούφιση που προσφέρει από ενοχλήσεις στο στομάχι και το γαστρεντερικό σύστημα. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για δερματικά προβλήματα καθώς έχει επουλωτική δράση. Πιο αναλυτικά, έρευνες έχουν δείξει πως η μαστίχα έχει τις παρακάτω ιδιότητες: