Οι ιστορικές αναφορές αποκαλύπτουν πως τα Ζυμαρικά ήταν γνωστά στην αρχαία Ελλάδα ενώ συγκεκριμένοι τύπου ζυμαρικών έχουν ελληνικές ρίζες.
Είναι πολλοί οι αρχαίοι πολιτισμοί που ερίζουν για την επινόηση των ζυμαρικών με αναφορές να υπάρχουν ήδη από την αρχαία Κίνα, την Αίγυπτο και την Αραβία, ωστόσο όπως όλα δείχνουν σε αυτούς τους πολιτισμούς τα ζυμαρικά δεν φτιάχνονταν από σκληρό αλεύρι σίτου αλλά από αλεύρι το οποίο προέρχονταν από άλλα δημητριακά όπως το αλεύρι κριθαριού ή από κεχρί.
Από την αρχαία Ελλάδα στο σήμερα
Στην ελληνική παράδοση βρίσκουμε τις πρώτες αναφορές στα ζυμαρικά σε κείμενα του 1000 π.Χ. με την ονομασία «λάγανον». Η λέξη χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει μία λεπτή και φαρδιά ζύμη η οποία φτιάχνονταν από νερό και σκληρό αλεύρι σιταρίου και στη συνέχεια κόβονταν σε λωρίδες. Οι Έλληνες άποικοι του 8ου αι. π.Χ. πέρασαν τη συγκεκριμένη ζύμη στη νότια Ιταλία με την ονομασία της να αλλάζει σε «laganum». Στην αρχαία ελληνική μυθολογία βρίσκουμε και έναν μύθο για τον Ήφαιστο ο οποίος είχε φτιάξει μία μηχανή με την οποία έφτιαχνε κορδόνια από ζύμη. Ακόμα και η ονομασία «μακαρόνια» έχει ελληνική ρίζα αφού προέρχεται από τη λέξη «μακάρια». Η συγκεκριμένη λέξη αναφέρονταν σε αποξηραμένα ζυμαρικά που τοποθετούσαν στους τάφους ως τροφή των νεκρών ενώ η εξέλιξή τους στο Βυζάντιο ήταν πιο γλυκιά, συνδυάζονταν με μέλι και κανέλα και αποτέλεσαν πρόδρομο των μελομακάρονων.
Ωστόσο η πρώτη λεπτομερής περιγραφή που έχουμε για την παρασκευή των ζυμαρικών προέρχεται από τοιχογραφία των Ετρούσκων η οποία χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. και στην οποία απεικονίζονται τα σκεύη παρασκευής των ζυμαρικών, πλάστες και εργαλεία κοπής παρόμοια με τα σημερινά. Αποδείξεις για τα πρώτα σπαγγέτι εντοπίζονται σε κείμενα του 12ου αι. μ.Χ. Και αναφέρονται σε ζυμαρικά του Παλέρμο ενώ από τον 15ο αι. μ.Χ. μας έρχεται η πρώτη λεπτομερής περιγραφή βρασίματος ζυμαρικών από το βιβλίο του μάγειρα Martino da Como και λίγο αργότερα από κείμενα του Bartolomeo Sacchi, ο οποίος αναφέρει πως το βράσιμό τους πρέπει να έχει χρόνο ίσο με το αυτόν που χρειάζεται για να ειπωθούν τρία «Πάτερ Ημών». Ο 18ος αι. μ. Χ. ήταν και εκείνος που έφερε τη μεγάλη άνθηση των ζυμαρικών στην Ιταλία και ειδικότερα στη Νάπολη με τη διαδικασία να βιομηχανοποιείται στα τέλη του 19ου αι..
Διαχωρισμός βάσει σύστασης
Ο διαχωρισμός των ζυμαρικών μπορεί να γίνει με βάση τη σύστασή τους ή το κόψιμό τους. Κρίνοντας με βάση τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή της ζύμης έχουμε για αρχή τα ζυμαρικά από σιμιγδάλι που αποτελούν την πλειοψηφία των δημοφιλέστερων ζυμαρικών. Το σιμιγδάλι που χρησιμοποιείται προέρχεται από σκληρό σιτάρι το οποίο έχει την ιδιότητα να δημιουργεί ζυμαρικά τα οποία δεν λασπώνουν. Ακολουθούν τα ζυμαρικά τα οποία περιέχουν στη σύστασή τους εκτός από το αλεύρι, αβγά ή γάλα και αβγά. Πρόκειται για ζυμαρικά τα οποία χυλώνουν ευκολότερα. Η τρίτη κατηγορία αφορά στα Ζυμαρικά τα οποία φτιάχνονται από αλεύρι ολικής άλεσης και έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη δημοφιλία τα τελευταία χρόνια με τη διατροφή στροφή που έχει σημειωθεί σε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες. Είναι πιο δύσκολα στο βράσιμο για αυτό και απαιτούν περισσότερο χρόνο από τα συμβατικά. Η τέταρτη κατηγορία περιλαμβάνει ζυμαρικά στη ζύμη των οποίων έχουν χρησιμοποιηθεί λαχανικά όπως το καρότο, το σπανάκι και το παντζάρι για να προσδοθεί σε αυτά γεύση και χρώμα καθώς και εκείνα που περιέχουν μελάνι σουπιάς για τον ίδιο λόγο.
Διαχωρισμός βάση κοψίματος
Αναλόγως με το κόψιμο που γίνεται στη ζύμη έχουμε και μία δεύτερη κατηγοριοποίηση των ζυμαρικών όπου εκεί εντοπίζουμε τα κανελόνια με το μεγάλο άνοιγμα στο κέντρο τους, τις μακριές χυλοπίτες της ελληνικής παράδοσης, τα χοντρά μακαρόνια Νο 2 (bucatini), τα κλασικά σπαγγέτι της Ιταλίας, τις πένες με τις διαγώνια κομμένες άκρες, τα ριγκατόνι, τα φιογκάκια, τα ελληνικά στριφτάρια, τα πλακέ λιγκουίνι, την αντίστοιχη ελληνική ματσάτα, τα γεμιστά τορτελίνια και ραβιόλια καθώς και όλα τα μικροσκοπικά ζυμαρικά όπως το κοφτό μακαρονάκι και τα γράμματα.