Η Ιωάννα Βελλή, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος μας ενημερώνει σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά της γλυκοπατάτας και τη συμβολή της στη διατροφή των ανθρώπων των αναπτυσσόμενων χωρών.
Η γλυκοπατάτα (επιστημονική ονομασία: Ipomoea batatas) είναι ποώδες και πολυετές φυτό, το οποίο καλλιεργείται και συντηρείται εύκολα, ωριμάζει γρήγορα και είναι νόστιμο. Τη συναντάμε συχνά σε πορτοκαλί χρώμα, αν και οι εκατοντάδες ποικιλίες της περιλαμβάνουν και άλλα χρώματα, όπως τη μωβ γλυκοπατάτα.
Πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη
Από μακροθρεπτικά συστατικά, η γλυκοπατάτα περιέχει τους υδατάνθρακες σε μεγαλύτερο ποσοστό (20,71γρ. υδατανθράκων ανά 100γρ. γλυκοπατάτας, ψημένης με τη φλούδα). Οι υδατάνθρακες είναι η αμεσότερη πηγή ενέργειας για τον οργανισμό.
Τις πρωτεΐνες δεν τις συναντούμε σε μεγάλη ποσότητα στη γλυκοπατάτα (2,01γρ. πρωτεΐνης ανά 100γρ. γλυκοπατάτας, ψημένης με τη φλούδα), όμως το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών είναι ένα είδος πρωτεΐνης που σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Agricultural and Food Chemistry, φαίνεται να εμποδίζει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων στην περίπτωση της λευχαιμίας.
Επίσης, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο World Journal of Gastroenterology, οι πρωτεΐνες της γλυκοπατάτας φαίνεται να έχουν σημαντική αντιπολλαπλασιαστική και αντιμεταστατική επίδραση στα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου.
Τα λιπαρά που περιέχει η γλυκοπατάτα είναι ελάχιστα (0.15 γρ. λίπους ανά 100γρ. γλυκοπατάτας, ψημένης με τη φλούδα) και το μεγαλύτερο μέρος αυτών είναι πολυακόρεστα, κατηγορία πολύ σημαντική για την ανθρώπινη υγεία.
Βιταμίνες
Η γλυκοπατάτα περιέχει αρκετές βιταμίνες: Βιταμίνη Α, B6, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, φολικό οξύ, C, D, E και K.
Σε μεγαλύτερη ποσότητα (αναλογικά με τις ημερήσιες ανάγκες μας) περιέχει τη βιταμίνη Α, η οποία συμβάλλει στην καλή όραση, την ανάπτυξη των οστών και των δοντιών, τη διατήρηση της υγείας των επιθηλιακών ιστών, έχει αντιοξειδωτική δράση και προφυλάσσει από τον καρκίνο.
Αρκετή είναι και η ποσότητα της βιταμίνης C στη γλυκοπατάτα, η οποία έχει αντιοξειδωτική δράση, συμβάλλει στο σχηματισμό του κολλαγόνου, στο μεταβολισμό των πολύ σημαντικών αμινοξέων τυροσίνη – τρυπτοφάνη, στο μεταβολισμό των λιπών και επίσης αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου.
Ανόργανα συστατικά
Η γλυκοπατάτα περιέχει μια ποικιλία από ανόργανα συστατικά: ασβέστιο, σίδηρο, φωσφόρο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και κάλιο. Το συστατικό από τα παραπάνω που απαντά σε μεγάλη ποσότητα στη γλυκοπατάτα είναι το κάλιο, το οποίο είναι απαραίτητο για την ισορροπία των υγρών του σώματος, όπως και για τη μυική λειτουργία.
Η φλούδα της γλυκοπατάτας που συχνά την πετάμε στα σκουπίδια, περιέχει συστατικά που μπορούν να δράσουν ενάντια στην ανάπτυξη διαφόρων τύπων καρκίνου.
Φυτική ίνα, πολυφαινόλες
3,3 γρ. φυτικής ίνας προσφέρονται με 100γρ. γλυκοπατάτας (ψημένης με τη φλούδα), γεγονός που την κάνει ακόμη πιο σημαντική, συμβάλλοντας έτσι στην αποφυγή της δυσκοιλιότητας και των υψηλών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
Ακόμη, ο συντελεστής συσχέτισης μεταξύ αντιοξειδωτικής ικανότητας και συνολικού περιεχομένου πολυφαινολών είναι μεγάλος, πράγμα που δείχνει ότι οι πολυφαινόλες που περιέχουν τα φύλλα της γλυκοπατάτας είναι πολύ ισχυρά αντιοξειδωτικά.
Η γλυκοπατάτα στην Αφρική
Νοτίως της Σαχάρας, πάνω από 46 εκατομμύρια παιδιά κάτω των έξι ετών, βασανίζονται από την ανεπάρκεια σε βιταμίνη Α, όντας έτσι επιρρεπή στην τύφλωση, τη μαλάρια και πολλούς άλλους κινδύνους.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Nutrition, η κατανάλωση της πορτοκαλί γλυκοπατάτας (η πορτοκαλί είναι η γλυκοπατάτα που έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α) βελτιώνει τα επίπεδα της βιταμίνης Α στον οργανισμό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στο μέλλον για την αποφυγή της έλλειψης βιταμίνης Α στα παιδιά των αναπτυσσόμενων χωρών.
Η έλλειψη σε βιταμίνη Α είναι ένα από τα αποτελέσματα της δυσθρεψίας. Το διεθνές κέντρο πατάτας CIP (International Potato Center), στην προσπάθειά του να βελτιώσει τη διατροφή του πληθυσμού της Ρουάντα, προωθεί μέσω προγραμμάτων τη γλυκοπατάτα, η οποία είναι πλούσια σε β-καροτένιο (πρόδρομη ουσία της βιταμίνης Α) και είναι εύκολα προσβάσιμη για τους ανθρώπους εκεί, οι οποίοι είναι επιρρεπείς στην έλλειψη της συγκεκριμένης βιταμίνης. Γι’ αυτό και το CIP, οργανώνει προγράμματα μέσω των οποίων εκπαιδεύουν τον κόσμο εκεί, πώς μπορούν να ζήσουν υγιείς, διαλέγοντας θρεπτικές τροφές. Το 2016 ήταν χρονιά ορόσημο για τη γλυκοπατάτα.
Η καλλιέργειά της αυξήθηκε στην Αφρική και μάλιστα το Εθνικό Ινστιτούτο της Μοζαμβίκης παρουσίασε το Φεβρουάριο του 2016 επτά νέα είδη γλυκοπατάτας: 4 με πορτοκαλί σάρκα και 3 με μωβ σάρκα.
Oι μωβ γλυκοπατάτες είναι πλούσιες σε ανθοκυανίνες, οι οποίες είναι σημαντικά αντιοξειδωτικά.
Επίσης, το CIP σε συνεργασία με τη Euro Ingredients Ltd παρασκεύασαν ψωμί χρησιμοποιώντας πουρέ από αξεφλούδιστη πορτοκαλί γλυκοπατάτα, προσθέτοντας έτσι φυτική ίνα, σίδηρο, ψευδάργυρο και άλλα θρεπτικά συστατικά στο ψωμί. Το πρόγραμμα αυτό του CIP, που χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Bill&Melinda Gates, τελείωσε επιτυχώς το 2016 με τη σίτιση μαθητών στη Νιγηρία, με την παρασκευή του προαναφερθέντος ψωμιού από γλυκοπατάτα και με πωλήσεις φρέσκων ριζών. Τέλος, τον περασμένο Νοέμβρη το περιοδικό Time αναφερόταν στη γλυκοπατάτα ως μία από τις 25 καλύτερες «αποκαλύψεις» του 2016.
Η γλυκοπατάτα μπορεί να μαγειρευτεί με ή χωρίς τη φλούδα της στο φούρνο, τον ατμό ή την κατσαρόλα. Για να εμποδίσετε τη γλυκοπατάτα να χάσει το χρώμα της και μεγάλο μέρος των βιταμινών της με το μαγείρεμα, μαγειρέψτε τη μαζί με τη φλούδα της.
Πηγές:
www.fao.org/wairdocs/x5425e/x5425e0d.htm
http://ajcn.nutrition.org/content/81/5/1080.abstract
www.sweetpotatoknowledge.org
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27673552
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26776017
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24629984
http://nutritionfacts.org/2015/11/19/sweet-potato-proteins-vs-cancer/
https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/3208?manu=&fgcd=&ds=