Η Ιωάννα Βελλή, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος μας ενημερώνει σχετικά με τα οφέλης της υπερτροφής κινόα.
Η κινόα (Chenopodium quinoa Willd) είναι ένα φυτό που άρχισε να καλλιεργείται στην περιοχή των Άνδεων περίπου 7000 χρόνια πριν και υπάρχουν στοιχεία ότι χρησιμοποιούταν από τους αυτόχθωνες της περιοχής πριν ακόμη την εμφάνιση των Ίνκας. Ωστόσο, μπορεί να καλλιεργηθεί σε διάφορα υψόμετρα (θαλάσσης, πεδινό, πολύ ορεινό). Έτσι, παρ’ ότι οι κύριες χώρες παραγωγής κινόα είναι η Βολιβία, το Περού και οι Η.Π.Α, καλλιέργειες υπάρχουν και στη Γαλλία, Αγγλία, Σουηδία, Δανία, Ολλανδία, Ιταλία κι έχει φανεί ότι μπορεί να καλλιεργηθεί επιτυχώς και στην Κένυα, τα Ιμαλάια και τη βόρεια Ινδία. Αποκαλείται ψευδοδημητριακό, (pseudocereals) λόγω του ότι η σύνθεσή της διαφέρει από τα συνηθισμένα δημητριακά και μάλιστα είναι θρεπτικά πλουσιότερη.
Πρωτεΐνες
Η κινόα περιέχει και τα εννέα βασικά αμινοξέα, επομένως η πρωτεϊνη της είναι υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη και γι’ αυτό θεωρείται πλήρης τροφή. Διαθέτει μία σπάνια ισορροπία στις αναλογίες των αμινοξέων της και είναι πλούσια σε λυσίνη, ένα αμινοξύ το οποίο δεν απαντάται συχνά σε φυτικές τροφές. Το περιεχόμενό της σε πρωτεΐνη κυμαίνεται από 8-22%, που είναι κατά μέσο όρο περισσότερο από αυτό που περιέχουν τα συνήθη δημητριακά, όπως το σιτάρι, το ρύζι και το κριθάρι. Ωστόσο, το ποσοστό της σε πρωτεΐνη είναι αρκετά μικρότερο από αυτό των οσπρίων (παρ’ ότι η ποιότητα της πρωτεϊνης της είναι υψηλότερη). Όμως, είναι μια πολύ καλή συμπληρωματική τροφή για τα όσπρια, διότι περιέχει τα αμινοξέα κυστίνη και μεθειονίνη στα οποία συνήθως είναι φτωχά τα όσπρια. Το είδος των πρωτεϊνών που περιέχει είναι κυρίως αλβουμίνες και γλοβουλίνες.
Υδατάνθρακες και λίπη
Το συστατικό που περιέχει σε μεγαλύτερη ποσότητα η κινόα, είναι οι υδατάνθρακες και κυμαίνονται από 67%-74% επί ξηρού. Το μεγαλύτερο μέρος των υδατανθράκων της το κατέχει το άμυλο. Το ποσοστό του λίπους της κινόα είναι από 2%-10% και μεγάλο μέρος αυτού κατέχουν τα εξής πολύ σημαντικά για τον οργανισμό λιπαρά οξέα: λινολενικό, λινολεϊκό και ολεϊκό οξύ. Ακόμη περιέχει παλμιτικό οξύ.
Βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες
Η ιδιαίτερη αυτή υπερτροφή είναι πλούσια σε σίδηρο και περιέχει περισσότερο ασβέστιο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο από τα συνήθη δημητριακά. Επίσης, είναι πολύ καλή πηγή καλίου, αλλά και φωσφόρου. Οι βιταμίνες ριβοφλαβίνη (Β2), C και E βρίσκονται σε μεγαλύτερο ποσοστό στην κινόα απ’ ότι στο ρύζι, το σιτάρι και το κριθάρι. Επιπλέον, βιταμίνες που απαντώνται στην κινόα είναι η Β1, Β3 και β-καροτένιο. Πλούσια είναι και σε φυτικές ίνες, οι οποίες κυμαίνονται από 13,6 έως 16 gr ανά 100 gr ξηρού προϊόντος.Η κατανάλωση κινόα συμβάλλει στην πρόληψη ποικίλων ασθενειών, χάρη στις βιταμίνες, τα μέταλλα, τα λιπαρά οξέα, τα αντιοξειδωτικά και τις φυτοορμόνες που διαθέτει. Ειδικότερα, έχει αποδειχτεί ότι η σύνθεσή της προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες και πιο συγκεκριμένα είχε πολύ καλά αποτελέσματα στους νευρώνες του εγκεφάλου. Επίσης είναι ελεύθερη γλουτένης και μπορεί να καταναλωθεί από άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη, αλλά ακόμη και από άτομα με κοιλιοκάκη.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Food and nutrition sciences» η κόκκινη κινόα έχει μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα από την κίτρινη και μάλιστα ενώ συνήθως μετά τη διαδικασία του μαγειρέματος τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών των τροφών μειώνονται, η κόκκινη κινόα φαίνεται να τα διατηρεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Χρήσεις
Η κινόα μπορεί να καταναλωθεί με ποικίλλους τρόπους. Μπορεί να μαγειρευτεί όπως το ρύζι (αναλογία νερό:κινόα = 2:1) ή τα ζυμαρικά (βράσιμο και στη συνέχεια στράγγισμα). Μπορεί να καταναλωθεί στο πρωινό ως ζεστά ή κρύα δημητριακά και να αναμειχθεί για παράδειγμα με ξηρούς καρπούς και φρούτα, ως σαλάτα αναμεμειγμένη με λαχανικά ή ως συνοδευτικό γεύματος, ακόμη και ως χυλωμένο βρεφικό γεύμα. Οι σπόροι του μπορούν να «σκάσουν» και να γίνουν σαν ποπ κορν ή να αλεστούν και να παραχθεί αλεύρι, το οποίο χρησιμοποιείται (μόνο του ή σε μίξη με άλλα άλευρα) για ψωμί, noodles, μακαρόνια και γλυκά μπισκότα.
Τέλος, έχει και κάποιες ιδιότητες που την καθιστούν πολύ χρήσιμη στην τεχνολογία των τροφίμων, όπως η διαλυτότητα, η πηκτική και γαλακτωματοποιητική της ικανότητα, η ικανότητα συγκράτησης νερού και η ζελατινοποίηση.
Το 2013 ανακηρύχτηκε διεθνής χρονιά κινόα. Ο γενικός διευθυντής του FAO (The Food and Agriculture Organization) José Graziano da Silva, είπε στην επίσημη έναρξή της: «η κινόα μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξάλειψη της πείνας, της δυσθρεψίας και της φτώχειας». Η ανακήρυξη της διεθνούς χρονιάς κινόα, έγινε και προς αναγνώριση των ανθρώπων των Άνδεων, οι οποίοι κατάφεραν να διατηρήσουν τον καρπό της στη φυσική του μορφή, ώστε να μπορούμε εμείς και οι μελλοντικές γενιές να επωφελούμαστε από τις ξεχωριστές ιδιότητές της, οι οποίες την καθιστούν μία πολλά υποσχόμενη τροφή για το μέλλον.
Πηγές:
www.ncbi.nlm.nih.gov
www.agriculturejournals.cz
www.scirp.org
www.fao.org